ต่อมไทรอยด์ (Thyroid gland)

                      เป็นต่อมไร้ท่อซึ่งอยู่บริเวณลำคอ อยู่ด้านหน้าของกล่องเสียง ติดกับฐานของคอหอยเป็นต่อมไร้ท่อที่มีขนาดใหญ่ที่สุด ในคนปกติมีน้ำหนักประมาณ 25 กรัม แบ่งออกเป็น 2 พูและเชื่อมกันตรงกลาง ด้วยส่วนที่เรียกว่าคอคอดหรืออิสมัส (Isthmus)  ต่อมไทรอยด์ สร้างฮอร์โมน ที่สามารถดึงไอโอดีนจากกระแสเลือดเข้าสู่เซลล์ได้ ต่อมไทรอยด์ จะประกอบด้วยถุงหุ้มที่เป็นเนื้อเยื่อเกี่ยวพัน เรียกว่า ไทรอย-ด์ฟอลลิเคิล (Thyroid follicle) ซึ่งเป็นที่สร้างและหลั่ง ฮอร์โมนไทรอกซิน (Thyroxine) ซึ่งมีไอโอดีนเป็นส่วนประกอบ  แล้วเก็บไว้ในของเหลว ที่อยู่ตรงกลางเรียกว่า คอลลอยด์ (Colloid cell) นอกจากนั้นในต่อมไทรอยด์ ยังพบกลุ่มเซลล์ที่เรียกว่า เซลล์ซี (C-cell) หรือ เซลล์พาราฟอลลิคูลาร์ (Parafollicular cell) เป็นเซลล์ที่แทรกอยู่ ในระหว่างไทรอยด์ฟอลลิเคิลของต่อมไทรอยด์ซึ่งสร้าง ฮอร์โมนแคลซิโทนิน (Calcitonin)

ฮอร์โมนที่สร้างจากต่อมไทรอยด์


1.ฮอร์โมนไทรอกซิน
   แหล่งที่สร้าง : ไทรอยด์ฟอลลิเคิล
   อวัยวะเป้าหมาย : อวัยวะในร่างกายทั่วไป
   อาการขาดฮอร์โมนไทรอกซิน : 1.) เด็ก : ในทารกแรกเกิดมีความสำคัญต่อการเจริญเติบโตมากโดย
                                                                   เฉพาะการเจริญเติบโตของสมองพัฒนาการทาง ด้านสติ
                                                                   ปัญญาด้อยมาก ปัญญาอ่อน แขน ขาสั้น หน้าและมือบวม ผิว
                                                                   หยาบแห้ง ผมบาง ไม่เจริญเติบโต รูปร่างเตี้ยแคระซึ่งแตกต่าง
                                                                   จากเด็กที่ขาดโกรทฮอร์โมน เรียกกลุ่มอาการนี้ว่า โรคเอ๋อ หรือ
                                                                   เครทินิซึม (Cretinism) ซึ่งถ้าสามารถค้นพบปัญหานี้ได้อย่าง
                                                                   รวดเร็วและให้ไทรอยด์ฮอร์โมนทดแทนได้อย่างรวดเร็วตั้งแต่
                                                                   แรกเกิด พัฒนาการสามารถเป็นปกติได้ การขาดฮอร์โมนใน
                                                                   ช่วงปีแรกจะทำให้สมองถูกทำลายอย่างถาวร
                                                    2.) ผู้ใหญ่ : ส่งผลให้อัตราเมแทบอลิซึมลดน้อยลง เช่น อ่อนเพลีย
                                                                       เหนื่อยง่าย เซื่องซึม เคลื่อนไหวช้า กล้ามเนื้ออ่อนแรง
                                                                       ร่างกายอ่อนแอ ติดเชื้อได้ง่าย หัวใจเต้นช้า ทนหนาวไม่ได้ มี
                                                                       คอเลสเทอรอลสูงผิวหนังบวมน้ำ หน้าบวม อ้วน ทำให้น้ำ
                                                                       หนักเพิ่ม ผมและผิวแห้ง สมองจะทำงานช้าลง ปฏิกิริยา
                                                                       โต้ตอบช้าหรือถึงขั้นความจำเสื่อม ประจำเดือนผิด-
                                                                       ปกติ เรียกกลุ่มอาการดังกล่าวนี้ว่า มิกซีดีมา(Myxedema)
                                                                       ถ้าร่างกายได้รับไอโอดีนไม่เพียงพอจะส่งผลให้มีการผลิต
                                                                       ไทรอกซินได้น้อย (Hypothyroidism) ทำให้ต่อมใต้สมองส่วน
                                                                       หน้าหลั่งไทรอยด์สติมิวเลติงฮอร์โมน (TSH) เพิ่มมากขึ้นเพื่อ
                                                                       ไปกระตุ้นต่อมไทรอยด์ให้สร้างฮอร์โมนไทรอกซินเพิ่มมาก
                                                                       ขึ้นจนต่อมไทรอยด์ทำงานมากเกินไป ต่อมจะขยายขนาด
                                                                       โตขึ้นทำให้เกิดเป็น โรคคอพอก (Simple goiter)
   อาการฮอร์โมนไทรอกซินมากเกินไปในผู้ใหญ่ : เกิดอาการที่เรียกว่าไทรอยด์เป็นพิษหรือโรคคอพอกเป็น
                                                                           พิษ (Toxic goiter) จะทำให้ร่างกายมีอัตราการเกิดเม-
                                                                           แทบอลิซึมสูงกว่าปกติ อาการเหมือนมีการสร้างพลังงาน
                                                                           หรือกระตุ้นประสาทซิมพาเทติกทำงานมากเกินไป ได้แก่
                                                                           หงุดหงิด นอนไม่หลับ ตื่นเต้นง่าย มีการเผาผลาญโปรตีน
                                                                           มากทำให้อ่อนเพลีย เนื่องจากมีอัตราการเผาผลาญมาก
                                                                           จึงทำให้มีเส้นเลือดไปเลี้ยงที่ผิวหนังมากเพื่อลดอุณหภูมิ
                                                                           ของร่างกาย  ทำให้กินจุ น้ำหนักลด มีการเคลื่อนไหวของ
                                                                           ลำไส้มาก ตัวอุ่นชื้นเนื่องจากเส้นเลือดแดงคลายตัว
                                                                           อาจมีอาการคอพอกแต่ไม่มากและตาโปน เนื่องจาก
                                                                           เนื้อเยื่อเกี่ยวพันหลังลูกตาอ่อนกำลังลง
    วิธีรักษา : ทำได้โดย กินยายับยั้งการสร้างฮอร์โมน ผ่าตัดเอาบางส่วนของต่อมออก กินไอโอดีนที่เป็น
                    สารกัมมันตรังสีเพื่อทำลายเซลล์ที่สร้างฮอร์โมน
2. ฮอร์โมนแคลซิโทนิน
    แหล่งที่สร้าง : สร้างจากเซลล์พาราฟอลลิคิวลาร์หรือเซลล์ซี
    อวัยวะเป้าหมาย : กระดูก, ท่อหน่วยไต และ ลำไส้เล็ก
    หน้าที่ : ลดระดับแคลเซียมในเลือดให้ต่ำลงถ้าในเลือดมีระดับแคลเซียมสูง
                กว่าปกติ ทำได้โดย การเพิ่มการสะสมแคลเซียมที่กระดูก และ 
                การลดการดูดแคลเซียมกลับจากท่อหน่วยไต (ขับแคลเซียมทิ้ง
                ทางน้ำปัสสาวะ)